پڕۆژەی شوێنەوارناسی تەل زەید (بە ئینگلیزی: Tell Zeyd Archaeological Project) پڕۆژەیەکی زانکۆی کا’ فۆسکاری ڤێنیسیایە کە ئامانجی لێکۆڵینەوە لە داینامیکی نیشتەجێبوون و دیمەنی بەرهەمدار و کلتووری ماددی و کۆمەڵگای ناوچەی کشتوکاڵی موسڵە لە ماوەیەکی درێژدا لە داگیرکردنی سەدەی حەوتەمەوە تا ڕووخانی ئیمپراتۆریەتی عوسمانی لەگەڵ جەنگی جیهانی یەکەم.
بەرنامەی توێژینەوەکە لە ساڵی 2022 دەستی پێکردووە و تیشک دەخاتە سەر هەڵکۆڵینەوەکانی ماڵپەڕی تەل زەید: ئەو بەڵگەنامانەی کە تا ئێستا کۆکراونەتەوە ئەوە نیشان دەدات وەک چاودێرێکی نموونەیی لەسەر جیهانی لادێی ئیسلامی.
لەگەڵ هەڵکۆڵینەوەکانی قۆناغەکانی پەیوەندیدار بە داگیرکاری ئیسلامی تەل زەید، ئامانجی پڕۆژەکە دۆکیومێنتکردنی تایبەتمەندییەکانی نیشتەجێبوونەکەیە بە ئاماژەیەکی تایبەت بە پێکهاتەی شوێنەکەی، تایبەتمەندییەکانی نیشتەجێبوونەکە، شوێنەکانی پەرستن و دامەزراوەکانی بەرهەمهێنان وەک ئەو ئاوەی کە بەکاردێت بۆ هەڵکردنی دانەوێڵە. لە هەمان کاتدا، ئامانجی لێکۆڵینەوەکە ئەوەیە کە تیشک بخاتە سەر کلتووری ماددی شوێنەکە و لەسەر زەوییەکان لەگەڵ لێکۆڵینەوەی تایبەت بە شوێنەوارناسی-ڕووەکی و شوێنەوارناسی.
وەرزی یەکەمی هەڵکۆڵینەوەکان توانیویەتی سێ قۆناغی گەورە دیاری بکرێت: قۆناغێکی نیشتەجێبوون کە مێژووەکەی دەگەڕێتەوە بۆ نیوەی دووەمی سەدەی نۆزدەهەم و سەرەتاکانی سەدەی بیستەم. قۆناغێکی پەیوەندیدار بە دامەزراوەکانی بەرهەمهێنان، وەک نانەواخانەیەک و وۆرکشۆپێک بۆ بەرهەمهێنانی بۆری تێراکۆتا، کە بە شێوەیەکی سەرەتایی بۆ سەدەی هەژدەهەم و نۆزدەهەم دەگەڕێتەوە. قۆناغێکی کۆنتری پیشە لەسەر ئەوەی کە واز لە تاقیگەکان بهێنرێت بەردەوامبوونی هەڵکۆڵینەوەکان لە وەرزەکانی داهاتوودا ڕێگە بە تەواوکردنی زنجیرەکە دەدات لەگەڵ لێکۆڵینەوە لە کۆنترین قۆناغەکان کە هێشتا نێژراون.
بێگومان زۆر گرنگە ناسینەوەی تاقیگە بۆ بەرهەمهێنانی بۆرییەکانی تێراکۆتا، کە یەکەم دۆزینەوەیە لەسەر بنەمایەکی شوێنەوارناسی لە ناوچەکەدا.
هەروەها لەکاتی هەڵکۆڵینەوەکە دەستکرا بە لێکۆڵینەوە لەسەر پاشماوەی ڕووەکی بە مەبەستی دۆکیومێنتکردنی ئەو بەروبومانەی کە لە ناوچەکەدا ئەنجامیان داوە. ئەو نمونانەی تا ئێستا پشکنینیان بۆ کراوە، هاوکات لەگەڵ تاقیگەی بۆرییەکان، بەڵگەیە بۆ بەرهەمهێنانی گەنم و جۆ، بەروبوومی زستانی جۆری وشک، و توتن، بەروبوومی هاوینەی سروشتێکی ئاودێری.
پڕۆژەی توێژینەوە لە تەل زەید شارەزایی گروپی جیۆماتیکی پۆلیتەکنیکی تۆرین بەکاردەهێنێت سەبارەت بە بەڵگەنامە دیجیتاڵییەکانی شوێنەکە و باری لەناکاوی شوێنەوارناسی لەگەڵ تاقیکردنەوەی میتۆد و تەکنیکە پێشکەوتووەکان. لەگەڵ پێناسەکردنی تۆڕی سەرچاوەی تۆپۆگرافی و بەکارهێنانی فۆتۆگرامێتی UAV، بەڵگەنامەی گشتی ڕووبەرە گەورەکە لە ساڵی ٢٠٢٢ ئەنجامدرا و بەدەستهێنانی داتای کاتی جیاجیا بۆ چاودێریکردنی پرۆسەی هەڵکۆڵین دامەزرا. یەکەم بەرهەمە مەترییەکان کە بەرهەمیان هێنا بریتی بوون لە هەورەکانی خاڵی سێ ڕەهەندی بە دیقەی بەرز، ئۆرتۆفۆتۆی دیجیتاڵی و مۆدێلی ڕووی دیجیتاڵ. لەگەڵ ئەوەشدا، بەکارهێنانی فڕۆکەی بێفڕۆکەوانی دووانەی AUTEL Evo II کە بە کامێرای گەرمی RGB و هەستەوەری گەرمی (640x512mm sensor) دامەزراوە، توانیویەتی زانیاری بەدەست بهێنێت لە دەرەوەی مەودای گەرمی، کە بەسوودە بۆ ئاڕاستەکردنی توێژینەوەی شوێنەوارناسی چونکە دەتوانن تیشک بخەنە سەر باری لەناکاوی شوێنەوارناسی لە ناوچەکەدا.
